Likwidacja WIBOR – czy rząd pomoże?
W połowie 2022 roku, kredytobiorcy „złotówkowi” mogli się obawiać nie tylko kolejnych podwyżek stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. Problemem wydawała się również perspektywa długotrwałej stabilizacji wspomnianych stóp na wysokim poziomie. Niepokój wzbudzały między innymi notowania giełdowych kontraktów FRA na stawkę WIBOR, która jest mocno powiązana z główną stopą procentową NBP. Wspomniane kontrakty sugerują, że jeszcze latem 2024 r. najważniejsza (referencyjna) stopa procentowa NBP może wynosić około 5,00%. Rząd zapowiada, że likwidacja WIBOR-u przyniesie ulgę dla kredytobiorców w tych trudnych czasach. Takie zapowiedzi trzeba jednak traktować ostrożnie – między innymi ze względu na unijne przepisy. O wiele bardziej korzystna może się okazać likwidacja WIBOR na podstawie wyroku sądowego.
Sejm uchwalił przepisy wzbudzające pewne wątpliwości …
Informacje o tym, że likwidacja WIBOR-u będzie miała charakter ustawowy, pojawiały się już od dłuższego czasu. Najlepsze potwierdzenie tych wcześniejszych doniesień stanowią decyzje Sejmu. Mowa o uchwalonej przez niższą izbę Parlamentu ustawie z dnia 9 czerwca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Wspomniany akt prawny poza darmowymi wakacjami kredytowymi i zasileniem Funduszu Wsparcia Kredytobiorców przewiduje zastąpienie WIBOR-u inną stopą referencyjną. Nie wiemy jednak, jaki dokładnie może być to wskaźnik. Jako scenariusz awaryjny ustawodawca przewidział to, że likwidacja WIBOR-u będzie skutkowała zastąpieniem wspomnianej stopy przez indeks POLONIA.
Warto wiedzieć, że stawka POLONIA podobnie jak WIBOR ma charakter międzybankowy. Zgodnie z definicją podawaną przez Narodowy Bank Polski, notowania stawki POLONIA są wyliczane jako średnie oprocentowanie niezabezpieczonych depozytów międzybankowych zawartych na termin O/N w danym dniu roboczym (do godziny 16:30). Zatem POLONIA w odróżnieniu od WIBOR-u dotyczy międzybankowych depozytów, a nie pożyczek. Kolejna różnica polega na tym, że stopa POLONIA jest wyliczana dla bardzo krótkiego terminu (do rana następnego dnia roboczego). Dlatego poziom POLONII jest niższy od WIBOR-u 3M/6M gdy rosną stopy procentowe NBP.
Ustawowa likwidacja WIBOR-u nie zapewni dużych zysków
Wątpliwości może wzbudzać nie tylko fakt, że w połowie 2022 roku nie znamy jeszcze stopy, która ma zastąpić WIBOR na mocy ustawowej zmiany. Oprócz stawki POLONIA pojawiają się też inne „kandydatury” w postaci stawek WIRD oraz WIRF. Trzeba jednak pamiętać, że niezależnie od wyboru ustawodawcy, zamiennik WIBOR będzie musiał zostać powiększony o tak zwany spread korygujący. O spreadzie korygującym była już mowa, gdy stopa SARON zastąpiła LIBOR CHF w kredytach frankowych na początku 2022 roku. Zastosowanie spreadu ma na celu uniknięcie sytuacji, w której zmiana stopy referencyjnej dla kredytów będzie skutkowała znaczącym wzrostem lub spadkiem oprocentowania. A przecież na ujemnej zmianie odsetek najbardziej zależy polskim kredytobiorcom.
Konieczność zastosowania właściwego spreadu korygującego wynika z tak zwanego Rozporządzenia BMR. Chodzi o Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych (…). Jeżeli ustawowa likwidacja WIBOR-u będzie przewidywała zbyt niski spread korygujący, to krajowe banki mogą nawet pozwać Skarb Państwa w związku z naruszeniem prawa unijnego.
Likwidacja WIBOR lub unieważnienie umowy – to możliwe w sądzie
Wszystkie opisywane wcześniej okoliczności sprawiają, że likwidacja WIBOR-u na mocy ustawy może być dość problematyczna. Pojawiają się głosy, że taka zmiana będzie niemożliwa we wcześniej założonym terminie, czyli na początku 2023 roku. Jeżeli nawet WIBOR zostanie zamieniony na inną stopę, to skutki tego posunięcia mogą być niewielkie dla kredytobiorców. Część z nich może uznać, że lepszym rozwiązaniem będzie samodzielna likwidacja WIBOR poprzez powództwo sądowe.
Warto mieć świadomość, że do sądów już od pewnego czasu napływają pozwy kredytobiorców przytłoczonych coraz wyższymi ratami. Wielu z nich uważa, że najlepszym rozwiązaniem będzie zakwestionowanie WIBOR-u. Jeżeli sąd uzna, że ta stawka była stosowana przez bank w sposób naruszający interesy konsumenta, to konieczne będzie ponowne przeliczenie kredytu z oprocentowaniem uwzględniającym wyłącznie samą marżę. Inny, znacznie dalej idący wariant to unieważnienie całej umowy kredytowej.
Powiązanie wpisy
