Mieszkanie socjalne to lokal przeznaczony do celów mieszkaniowych oferowany przez gminę. W świetle prawa przeznaczone jest dla osób znajdujących się w ciężkiej sytuacji życiowej – pozostających bez pracy, bezdomnych, tudzież nie mogących sobie pozwolić na wynajem mieszkania ze względów finansowych.
Mieszkanie socjalne przyznawane jest na czas określony, w odróżnieniu od mieszkań komunalnych, nie jest dziedziczone, ani też nie można go wykupić na własność. Mieszkania socjalne bardzo często usytuowane są daleko od centrum miasta, na peryferiach. Powierzchnia pokoju w lokalu socjalnym nie może być niższa niż 10 metrów kwadratowych, jeżeli mieszkanie użytkowane jest tylko przez jedną osobę. W przypadku gospodarstwa domowego z większą ilością osób zamieszkujących lokal, powierzchnia pokoju przypadającego na każdą osobę nie może być mniejsza niż 5 metrów kwadratowych.
Warto pamiętać, że mieszkania socjalne często mogą mieć obniżony standard, wspólną kuchnię, czy też łazienkę dzieloną z innymi lokatorami, natomiast z roku na rok warunki w takich mieszkaniach ulegają znacznej poprawie.
Z definicji jest to mieszkanie przeznaczone dla najuboższych i osób, które nie są same zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. Lokal socjalny w pierwszej kolejności otrzymają:
Na pomoc od gminy i przydział mieszkania socjalnego może liczyć także:
Wszelkie warunki dotyczące otrzymania mieszkania socjalnego regulują przepisy ustawy z 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
Warto zaznaczyć w tym miejscu, że samo spełnienie przesłanek do otrzymania przez gminę lokalu i wpisanie na listę oczekujących nie oznacza od razu, że danej osobie takie mieszkanie zostanie przydzielone. Osób uprawnionych do otrzymania mieszkania socjalnego jest bardzo dużo, natomiast spora część gmin nadal boryka się z niedoborem lokali socjalnych. Czas oczekiwania na przydział może wynieść nawet kilka lat.
Każda gmina ma prawo do ustalania swojego własnego kryterium dochodowego. Kwota ta zależna jest to od średnich dochodów mieszkańców, a te bywają bardzo różne np.:
Obowiązujące kryterium dochodowe dla Warszawy wynosi 130 proc. najniższej emerytury w przypadku gospodarstw jednoosobowych (1 147,33 zł) i 100 proc. najniższej emerytury na osobę w gospodarstwach wieloosobowych (882,56 zł)
W innych miastach, czy też gminach może to wyglądać inaczej, dlatego przed złożeniem wniosku warto zapoznać się z biuletynem informacyjnym gminy lub też uchwałami rady miasta, by samodzielnie zweryfikować, jakie warunki dochodowe należy spełniać, by móc otrzymać mieszkanie socjalne.
Odpowiednie dokumenty świadczące o uzyskiwanym dochodzie należy dołączyć wraz z wnioskiem o przyznanie mieszkania socjalnego. Najczęściej wystarczy przedłożenie deklaracji podatkowej z roku poprzedzającego, bądź też zaświadczenie o dochodach od pracodawcy itp.
W przypadku emeryta wymagana będzie decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznaniu emerytury i jej wysokości, osoba bezrobotna z kolei powinna dostarczyć decyzję z Powiatowego Urzędu Pracy o wysokości zasiłku dla bezrobotnych
Warto też przygotować zaświadczenia z ośrodków pomocy społecznej o przyznawanej pomocy socjalnej, a także wyrok potwierdzający otrzymywanie alimentów w przypadku samotnych matek.
Osoby ubiegające się o otrzymanie mieszkania socjalnego muszą raz na 12 miesięcy złożyć nowy wniosek z aktualnymi danymi. W przeciągu roku sytuacja materialna może się na tyle poprawić, że nie zostanie spełnione kryterium dochodowe, dlatego gminy wymagają aktualizacji i informowania ich o poprawie warunków życiowych.
Niespełnienie tego obowiązku jest równoznaczne z wykreśleniem z listy oczekujących.
Najczęściej też gminy zawierają umowy najmu lokalu socjalnego na okres 12 miesięcy, z
możliwościa przedłużenia, o ile spełnione są określone warunki.